Wstęp — czym jest terapia egzystencjalna?

Terapia egzystencjalna skupia się na pytaniach o sens, wolność, odpowiedzialność i ograniczenia naszego życia. Nie daje gotowych recept ani szybkich rozwiązań, za to pomaga parom, które przechodzą kryzys w związku, zobaczyć jakie wybory i lęki kształtują ich codzienne decyzje. Jej podstawowe założenia mówią, że cierpienie i niepewność są częścią ludzkiego losu, a relacja to przestrzeń, gdzie te egzystencjalne tematy stają się szczególnie intensywne.

Dla par w trudnym momencie, obecność terapeuty nie polega na rozwiązywaniu konfliktu za nich, lecz na towarzyszeniu w procesie konfrontacji z pytaniami, które wcześniej były odsuwane. Jeśli odczuwacie, że pojawił się u Was kryzys w związku, warto wiedzieć, że terapia egzystencjalna traktuje ten kryzys jako sygnał — wskazówkę, gdzie warto dokonać zmiany. Nie jest to diagnoza winy, lecz wezwanie do uważniejszego życia w dwójkę. Jak dokładnie działa egzystencjalna terapia par i na czym polega? Zapraszam do artykułu.

Kryzys w związku — co widzi perspektywa egzystencjalna

Z perspektywy egzystencjalnej związek jest miejscem, gdzie spotykają się dwie wolności i dwie sieci lęków. Lęk o porzucenie, o utratę sensu, o bycie niezrozumianym lub zdradzonym — te lęki często aktywują się silniej w relacji i prowokują zachowania, które pogłębiają dystans. Rozpoznanie tych mechanizmów pozwala przestać traktować konflikt jako jedynie „problem partnera”, a zacząć rozumieć, jak indywidualne niepokoje wpisują się w dynamikę pary.

W praktyce oznacza to, że zamiast szukać winnego, zapraszamy parę do pracy nad rozumieniem własnych lęków i ich źródeł.

Terapeuta wspiera w nazywaniu tego, co budzi strach, i w badaniu, jak ten strach wpływa na wybory — od milczenia po oskarżenia.

W ten sposób kryzys w związku traci część swojej tajemnicy i staje się zjawiskiem do badania i pracy, nie zaś jedynie powodem wstydu.

Związek przypomina statek na morzu, gdzie fale lęku przychodzą nagle i przewracają wzajemne plany. Nie chodzi o to, by statek stał się niezatapialny, ale by załoga nauczyła się razem naprawiać szalupę i czytać pogodę. To podejście daje parom narzędzia do nawigacji przez burze, zamiast obwiniania kapitana lub pierwszego oficera.

Konfrontacja z ograniczeniami i akceptacja

Jednym z trudniejszych, ale uwalniających elementów pracy egzystencjalnej jest przyjęcie, że żaden partner nie zaspokoi wszystkich naszych potrzeb. Oczekiwanie, że związek obroni nas przed samotnością, sensownością życia czy lękiem przed śmiercią, prowadzi często do rozczarowań i właśnie do kryzysu w związku. Uświadomienie sobie tej prawdy nie osłabia relacji — przeciwnie, pozwala na bardziej realistyczne i głębsze zaangażowanie. (Zobacz: Jak odróżnić zakochanie od prawdziwej miłości?)

Praca terapeutyczna pomaga parze rozróżnić potrzeby, które mogą być dzielone, od tych, które wymagają indywidualnej pracy poza związkiem.

Uczenie się akceptacji ograniczeń partnera to również nauka komunikowania pragnień w sposób, który nie obciąża drugiej osoby nadmiernymi oczekiwaniami. To gest dojrzałości: uznanie, że cierpienie jest częścią życia, ale nie musi być samotne.

Odpowiedzialność za własne wybory

Egzystencjalna perspektywa podkreśla, że każdy z nas ponosi odpowiedzialność za swoje wybory, nawet w obliczu trudnych emocji. Zamiast skupiać się na tym, co partner „zrobił źle”, terapia pomaga zobaczyć, jakie decyzje ja i ty podejmujemy codziennie, które budują lub niszczą naszą bliskość.

Przyjęcie odpowiedzialności nie oznacza samokrytyki, lecz świadome kształtowanie relacji poprzez jasne decyzje i konsekwencje.

Jeśli chodzi o kryzys w związku to często kluczowe jest przestawienie narracji z „on/ona mnie zawiódł” na „co mogę zrobić inaczej, by odnowić relację”. To nie jest wezwanie do samounicestwienia, lecz do twórczej odpowiedzialności: każdy partner może pracować nad sobą, by relacja miała szansę. Terapeuta podpowiada techniki i pytania, które pomagają przekształcać reakcje automatyczne w świadome wybory.

Autentyczna komunikacja: odwaga mówienia i słuchania

Autentyczność w komunikacji wymaga odwagi — odwagi do mówienia o swoich pragnieniach, lękach i granicach oraz odwagi do słuchania bez natychmiastowego odpowiadania oskarżeniem. Kryzys w związku często sprawia, że brakuje tego pierwszego języka, więc rozmowy kręcą się wokół obron i uraz.

Nauka komunikacji opiera się na praktyce: krótkie, konkretnie wyrażone uczucia, pytania bez oceniania oraz uważne słuchanie drugiego.

Terapeuta egzystencjalny asystuje w tworzeniu przestrzeni, gdzie obie strony mogą spróbować nowych form dialogu. Często oznacza to naukę zatrzymania na chwilę emocji i opisania ich w trzech zdaniach, zamiast rozlewu złości przez całą konwersację. To proces, który stopniowo przywraca poczucie bezpieczeństwa i pozwala odbudować intymność.

Sens i wspólne wartości — odnajdywanie kierunku

Jednym z filarów terapii egzystencjalnej jest pytanie o sens — co nadaje naszemu życiu i relacji wartość oraz kierunek. Pary często gubią wspólny kurs w codziennych obowiązkach i konfliktach, a kryzys w związku sygnalizuje, że warto do tego wrócić. Terapeuta pomaga w identyfikacji wspólnych wartości, marzeń i rytuałów, które mogą stać się kotwicami sensu.

Praca nad sensem nie musi być wielkim aktem filozoficznym — to często drobne wybory: jak spędzamy wolny czas, jakie rytuały pielęgnujemy przy dzieciach, jak dbamy o intymność.

Kiedy para odnajduje wspólny kierunek, nawet trudne momenty zyskują kontekst i stają się częścią opowieści o wspólnym życiu. To pozwala potraktować kryzys w związku jako etap, a nie definitywny koniec.

Związek można też porównać do ogrodu — sens i wartości to nasiona, które trzeba regularnie sadzić i podlewać, aby korzenie mogły trwać przez okresy zimy i suszy.

Podsumowanie — rola terapeuty

Rola terapeuty egzystencjalnego wobec par, które przechodzą kryzys w związku jest raczej towarzyszeniem niż dawaniem gotowych rozwiązań. Terapeuta stwarza bezpieczną przestrzeń do konfrontacji z trudnymi pytaniami, pomaga nazywać lęki, rozpoznawać wybory i odnajdywać sens. Towarzyszenie oznacza także przypominanie, że cierpienie i ograniczenia są elementem życia, a odwaga polega na podejmowaniu działań mimo niepewności.

Dla par, które czują, że stoją na rozstaju dróg, terapia egzystencjalna (Zobacz: Rozszerzony artykuł o psychoterapii egzystencjalnej) oferuje mapę — nie pełną instrukcję, ale zestaw kompasów: uważność, odpowiedzialność, autentyczność i sens. Jeśli przeżywacie kryzys w związku i szukacie sposobu, by zrozumieć go głębiej oraz podjąć świadome decyzje, ten rodzaj pracy może dać narzędzia i towarzystwo potrzebne do przemiany. Zaproszenie na egzystencjalną terapie par brzmi następująco: przyjdźcie ze swoją ciekawością, bólem i odwagą. Razem sprawdzimy, dokąd chcecie płynąć.